Vol. 35 (2024)
Studies

The Role of Christian Women in Ritual Murder Accusations in the 16th–18th centuries

pdf
  • Emilia Hruszowiec
Emilia Hruszowiec
University of Wrocław
DOI: https://doi.org/10.46585/th.2024.35.03

Published 2024-12-09

Keywords

  • Anti-Jewish Literature,
  • Woman,
  • Christians,
  • Polish-Lithuanian Commonwealth,
  • Ritual Murders,
  • Blood Libel
    • ...More
    Less

How to Cite

Hruszowiec, E. (2024). The Role of Christian Women in Ritual Murder Accusations in the 16th–18th centuries. Theatrum Historiae, 35, 47–64. https://doi.org/10.46585/th.2024.35.03

Copyright (c) 2024 Emilia Hruszowiec

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC

Abstract

The main aim of this paper is to discuss the role of Christian women in ritual murder accusations that took place in the Polish-Lithuanian Commonwealth from the 16th to the 18th centuries. Although the specificity of this issue might suggest that only the figures of Jewish women were considered, the reality was in fact quite different. In many cases, the deeds of Christian women were the most important element determining the course of events. Particular attention is given here to the various roles assigned to Christian women. They were perceived not only as accusers and defenders of the faith, but also as betrayers and accomplices to crimes. As such, it is necessary to consider their motives as well as the position and roles traditionally attributed to women in Christian culture. This study is based first and foremost on anti-Jewish booklets printed within the territory of the Polish-Lithuanian Commonwealth between 1546 and 1772, but also draws upon information from trial records relating to the cases of ritual murder accusations, which serve as complementary sources. The comparison of these two different sources makes it possible to arrive at a clearer picture of the past and to achieve a better understanding of the issues reshaped by the authors of the booklets. Because of that, anti-Jewish literature took the form of a specific kind of manipulation that used fear and anxiety to create a social reality that profoundly shaped attitudes towards Jews and women of the Christian faith.

pdf

Downloads

Download data is not yet available.

References

  1. Mateusz BEMBUS, Kometa to jest pogróżka z nieba na postrach, przestrogę i upomnienie ludzkie, Kraków 1619.
  2. Dekret w sprawie o zamordowanie okrutne przez Zydow chrześcianina Antoniego pod Zasławiem, ferowany w Zamku Zasławskim dnia 17 kwietnia roku 1747, [s. l.] 1747.
  3. Stefan GARCZYŃSKI, Anatomia Rzeczypospolitej Polskiej Synom Ojczyzny ku przestrodze i poprawie tego co z kluby wypadło, mianowicie o sposobach zamnożenia Polskę ludem pospolitym, konserwowania dziatwy wiejskiej przez niedostatek i niewygody marnie ginącej, i wprowadzenia handlów i manufaktur zagranicznych. Dawniej spisane, z przydatkami teraz wydane, [Wrocław 1753].
  4. Szymon HUBICKI, Żydowskie okrucieństwa nad Najświętszym Sakramentem, i dziatkami chrześcijańskimi, Kraków 1602.
  5. Sebastian MICZYŃSKI, Zwierciadło Korony Polskiej. Urazy ciężkie i utrapienia wszelkie, które ponosi od Żydów, Kraków [post 1618].
  6. Przecław MOJECKI, Żydowskie okrucieństwa, mordy i zabobony, Kraków 1598.
  7. Gaudenty PIKULSKI, Złość żydowska przeciwko bogu i bliźniemu prawdzie y sumieniu na obwinienie talmudystow na dowód ich zaślepienia y religii dalekiey od prawa bożego przez Moyżesza danego, Lwów 1760.
  8. Piotr PRUSZCZ, Forteca duchowna Królestwa Polskiego, z żywotów świętych, tak już kanonizowanych i beatyfikowanych, jak też świętobliwie żyjących patronów polskich, także z obrazów Chrystusa Pana, i Matki Jego Przenajświętszej, w Ojczyźnie naszej cudami wielkimi słynących, Kraków 1662.
  9. Piotr SKARGA, Żywoty świętych starego i nowego zakonu z pisma świętego i z poważnych pisarzów i doktorów kościelnych wybranych, p. 1, Wilno [1579].
  10. Tomasz TRETER, Sacratissimi corporis Christi historia et miracula, quae in ecclesia Posnaniensi ordine Sacrae Carmelitanum diuna bonitas operator, Brunsbergae 1609.
  11. Jakub WALICKI, Opisanie okrutnego przez Żydów kodeńskich zamordowania dziecięcia chrześcijańskiego, in: Jan Fryderyk Sapieha, Historia przezacnego obrazu kodeńskiego, Toruń 1720, pp. 193–205.
  12. Stefan ŻUCHOWSKI, Ogłos procesów kryminalnych na Żydach o różne ekscesy, także morderstwo dzieci, osobliwie w Sandomierzu roku 1698, przeświadczone w prześwietnym trybunale Koronnym przywiedzonych, [Kraków] 1700.
  13. Stefan ŻUCHOWSKI, Proces kryminalny o niewinne dziecię Jerzego Krasnowskiego, już to trzecie roku 1710 dnia 18 sierpnia w Sendomirzu okrutnie od Żydów zamordowane, [s. l.] 1713.
  14. Kalina BARTNICKA, Dziecko w świetle pamiętników i powieści polskiego Oświecenia, Rozprawy z Dziejów Oświaty 1992, vol. 35, pp. 37–86.
  15. Kazimierz BARTOSZEWICZ, Antysemityzm w literaturze polskiej XV-XVII w., Warszawa – Kraków 1914.
  16. David BIALE, Blood and Belief, Berkeley – Los Angeles – London 2007.
  17. Maria BOGUCKA, Women in Early Modern Polish Society, Against the European Background, London – New York 2016.
  18. Simone DE BEAUVOIR, The Second Sex, trans. H. M. Parshley, London 1956.
  19. Jean DELUMEAU, La peur en Occident (XIVe-XVIIIe Siècles). Une cité assiégée, Paris 1978.
  20. Mary DOUGLAS, Purity and Danger. An analysis of concepts of pollution and taboo, New York 2001.
  21. Agata DWORZAK, XVIII-wieczne uroczystości z udziałem cudownego obrazu Matki Boskiej Tartakowskiej. Przyczynek do funkcjonowania lokalnych sanktuariów maryjnych w Rzeczypospolitej, in: Wojciech Walczak – Karol Łopatecki (eds.), Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, Białystok 2013, pp. 143–160.
  22. Susan Leslie EINBINDER, Pucellina of Blois: Romantic Myths and Narrative Conventions, Jewish History 1998, vol., 12, no 1, pp. 29–46.
  23. Piotr GROCHOWSKI, Staropolskie pieśni nowiniarskie, Pamiętnik Literacki 2008, vol. 3, pp. 105–123.
  24. Zenon GULDON – Jacek WIJACZKA, Procesy o mordy rytualne w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku, Kielce 1995.
  25. Emilia HRUSZOWIEC, Rola kobiet w oskarżeniach o mordy rytualne w świetle wczesnonowożytnego piśmiennictwa antyżydowskiego, in: Anna Landau-Czajka (ed.), Na marginesie dziejów. Studia z polsko-żydowskiej historii społecznej. Kobiety i młodzież, Warszawa 2023, pp. 21–35.
  26. Jacek KRUPA, Postrzeganie Żydów w Rzeczypospolitej w czasach saskich, in: Bogdan Rok – Filip Wolański (eds.) Staropolski ogląd świata. Materiały z konferencji Wrocław 23-24 października 2004 r., Wrocław 2004, pp. 225–231.
  27. Gavin I. LANGMUIR, Toward a Definition of Antisemitism, Berkley – Los Angeles –London 1990.
  28. Paweł MACIEJKO, The Mixed Multitude. Jacob Frank and the Frankist Movement, 1755–1816, Philadelphia 2011.
  29. Kazimierz MALISZEWSKI, Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej, Toruń 2001.
  30. Ronnie PO-CHIA HSIA, The Myth of Ritual Murder. Jews and Magic in Reformation Germany, Yale 1988.
  31. Ronnie PO-CHIA HSIA, Trent 1475. Stories of Ritual Murder Trial, Yale 1992.
  32. Prawem i lewem. Obyczaje na Rusi w pierwszej połowie XVII. Wieku przez Władysława Łozińskiego, vol. 2: Wojny prywatne, Lwów 1904.
  33. E. M. ROSE, The Murder of William of Norwich. The Origins of the Blood Libel in Medieval Europe, Oxford 2015.
  34. Jean-Paul ROUX, Krew: mity, symbole, rzeczywistość, trans. M. Chrobak, Kraków 2013.
  35. Miri RUBIN, Gentile Tales. The Narrative Assault on Late Medieval Jews, London 1999.
  36. Magdalene SCHULTZ, The Blood Libel: A Motif in the History of Childhood, in: Alan Dundes (ed.), The Blood Libel Legend. A Casebook in Anti-Semitic Folklore, London 1991, pp. 273–303.
  37. Paola TARTAKOFF, Conversion, Circumcision, and Ritual Murder in Medieval Europe, Philadelphia 2020.
  38. Magda TETER, Blood Libel. On Trail of an Atisemitic Myth, Cambridge 2020.
  39. Magda TETER, Jews and Heretics in Catholic Poland, A Beleaguered Church in the Post-Reformation Era, Cambridge 2006.
  40. Magda TETER, Sinners on Trials. Jews and Sacrilege after the Reformation, Cambridge 2011.
  41. THOMAS OF MONMOUTH, The Life and Passion of William of Norwich, M. Rubin (ed.), London 2014.
  42. Joanna TOKARSKA-BAKIR, Ganz Andere? Żyd jako czarownica i czarownica jako Żyd w polskich i obcych źródłach etnograficznych, czyli jak czytać protokoły przesłuchań, in: Maria Janion – Claudia Snochowska-Gonzalez – Kazimiera Szczuka (eds.), Inny, inna, inne. O inności w kulturze, Warszawa 2004, pp. 110–148.
  43. Joanna TOKARSKA-BAKIR, Legendy o krwi. Antropologia przesądu, Warszawa 2008.
  44. Dagmar VYSLOUŽILOVÁ, Protected and Protecting. Dual Relations between the Sapieha Family and the Miraculous Image of Our Lady of Kodeń, in: Angelica Bertoli – Giulia Gelmi – Andrea Missagia – Maria Novella Tavano (eds.), A Driving Force. On the Rhetoric of Images and Power, Venice 2023, pp. 139–152.
  45. Hanna WĘGRZYNEK – Gabriela ZALEWSKA (eds.), Historia i kultura Żydów Polskich. Słownik, Warszawa 2000.
  46. Hanna WĘGRZYNEK, Czarna legenda Żydów. Procesy o rzekome mordy rytualne w dawnej Polsce, Warszawa 1995.
  47. Hanna WĘGRZYNEK, Praktyki medyczne we wczesnonowożytnej Polsce i ich wpływ na funkcjonowanie oskarżeń o mord rytualny, Czasy Nowożytne. Periodyk poświecony dziejom polskim i powszechnym od XV do XX wieku 2012, vol. 25, pp. 85–113.
  48. Merry E. WIESNER, Women and Gender in Early Modern Europe, Cambridge 2000.
  49. Jacek WIJACZKA Oskarżenia i procesy o mordy rytualne w Polsce w epoce nowożytnej, Wiadomości Historyczne. Czasopismo dla nauczycieli 2007, vol. 50, no. 3, pp. 5–15.
  50. Jacek WIJACZKA, Ritual Murder Accusations in Poland throughout the 16th to 18th Centuries; in: Susanna Buttaroni – Stanisław Musiał (eds.), Ritual Murder. Legend in European History, Cracow 2003, pp. 195–210.
  51. Jacek WIJACZKA, Proces o mord rytualny w Kopysi w latach 1693–1694, Czasy Nowożytne 2003, vol. 14, pp. 9–41.
  52. Aleksandra WITKOWSKA, Uroczyste koronacje wizerunków maryjnych na ziemiach polskich w latach 1717–1992, in: Antoni Jackowski (ed.), Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych, Kraków 1996, pp. 87–103.
  53. Filip WOLAŃSKI, Kaznodziejstwo Kacpra Balsama na tle przepowiadania wybranych jezuitów w Rzeczypospolitej w epoce saskiej, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 2023, no. 3, pp. 95–113.
  54. Marcin ZGLIŃSKI, Nagrobki i kult rzekomych ofiar rzekomych żydowskich mordów rytualnych w dawnej Polsce, Nigdy Więcej 2010, vol. 18, pp. 40–45.
  55. Jolanta ŻYNDUL, Kłamstwo krwi. Legenda mordu rytualnego na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Warszawa 2011.
  56. Słownik portalu Wirtualny Sztetl, https://sztetl.org.pl/pl/.
  57. The YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe, https://yivoencyclopedia.org/default.aspx.